Admin 
🧠 **Provakasiya və provakator davranışlar – əmək kollektivlərində sosial və hüquqi məsuliyyət**
Müasir cəmiyyətin inkişafında sosial sabitlik, əmək münasibətlərində harmoniya və qarşılıqlı hörmət mühüm yer tutur. Cəmiyyətin və ya kollektivin daxilində məqsədli şəkildə qarşıdurma yaratmaq, insanların bir-birinə qarşı inamını sarsıtmaq halları isə **provakasiya** kimi qiymətləndirilir. Belə halları yaradan şəxslər isə “**provakatorlar**” adlanır.
Bu anlayışlar təkcə sosial-psixoloji deyil, həm də **hüquqi və mənəvi məsuliyyət daşıyan** kateqoriyalardır.
—
⚖️ **Provakasiya nədir və cəmiyyətə təsiri nədən ibarətdir?**
“Provakasiya” (latınca *provocare* — “təhrik etmək”) dedikdə, məqsədli şəkildə qarşıdurma, nifrət və gərginlik yaratmaq niyyəti daşıyan davranışlar nəzərdə tutulur.
Bu davranışlar insanları emosional şəkildə manipulyasiya etməyə, bir-birinə qarşı qızışdırmağa və ya rəhbərliyə qarşı inamsızlıq formalaşdırmağa yönəlir.
Provakasiyanın əsas məqsədi – **birliyi parçalamaq, kollektivdə inamsızlıq toxumu səpmək, vətənpərvərlik hisslərini zəiflətmək və əmək mühitində mənəvi xaos yaratmaqdır.**
—
🧩 **Əmək kollektivlərində təhlükəli təzahürlər – “gizli provakasiya”**
Son illərdə bəzi əmək mühitlərində, xüsusilə xidmət və kommunal sahələrdə, “gizli provakasiya” adlandırılan hallar müşahidə olunur.
Bu, o zaman baş verir ki, rəhbərlik və ya briqadir səviyyəsində olan şəxslər öz vəzifə səlahiyyətlərindən kənara çıxaraq, **işçilər arasında nifaq yaratmağa, bir işçini digərinə qarşı qaldırmağa və ümumi iş mühitini pozmağa** çalışırlar.
Elmi baxımdan bu davranış **psixoloji zorakılığın (“mobbing”)** bir forması sayılır.
Belə hallarda zərərçəkmiş şəxs tədricən mənəvi təzyiq altında qalır, işdən soyuyur və öz peşə motivasiyasını itirir.
—
🚫 **Süpürgəçilər arasında provakasiya və vəzifədən sui-istifadə halları**
Təəssüf ki, bəzi əmək kollektivlərində, o cümlədən **süpürgəçi briqadaları** arasında da bu cür mənfi hallar müşahidə olunur.
> “Süpürgəçilər arasında elə briqadirlər var ki, işçilər arasında nifaq və provakasiya yaradaraq bir işçini işindən bezdirməyə, yüksək vəzifəli şəxslərə qarşı nifrət formalaşdırmağa, hətta Vətənə və torpağa olan sevgini belə nifrətə çevirməyə çalışırlar.”
Bu davranış təkcə **etik prinsiplərə zidd** deyil, həm də **vəzifədən sui-istifadə** kimi qiymətləndirilir.
Əmək intizamının pozulması, kollektivdə qarşıdurma yaratmaq və mənəvi təzyiq göstərmək – **Azərbaycan Respublikasının Cinayət Məcəlləsinin müvafiq maddələri** ilə məsuliyyət doğura bilər.
Belə briqadirlər, **vəzifə səlahiyyətlərindən sui-istifadə etdiklərinə görə** həm **intizam məsuliyyətinə**, həm də **cinayət məsuliyyətinə** cəlb olunmalı, müvafiq hallarda **vəzifələrindən azad edilməlidirlər.**
Bu, təkcə ədalətin bərpası deyil, həm də əmək kollektivlərində sağlam mühitin qorunması üçün vacibdir.
—
🏛️ **Hüquqi əsaslar və dövlət mövqeyi**
Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyinə əsasən:
* İş yerində mənəvi təzyiq, alçaltma və ya qarşıdurma yaratmaq **əmək münasibətlərinin pozulması** sayılır;
* Vəzifədən sui-istifadə və kollektivin işinə qəsdən zərər vurmaq isə **Cinayət Məcəlləsinin 308 və 309-cu maddələri** ilə cinayət məsuliyyəti doğurur;
* İşçilər arasında nifrət, narazılıq və ya qarşıdurma yaratmaq isə həm **mənəvi məsuliyyət**, həm də **ictimai təhlükə** sayılır.
Bu baxımdan, hər bir rəhbər şəxs, o cümlədən briqadir, öz nümunəsi ilə kollektivdə **ədalət, hörmət və əmək mədəniyyəti** formalaşdırmalıdır.
—
Əmək və vətən sevgisi bir-birindən ayrılmaz dəyərlərdir**
Vətənə, torpağa və əməyə sevgi — sadəcə emosional hiss deyil, **dövlətə sədaqətin təməlidir.**
Süpürgəçilər kimi əmək qəhrəmanları şəhərin təmizliyini qorumaqla, əslində, **Vətənə xidmətin ən sadə, lakin ən şərəfli formasını** həyata keçirirlər.
Onların əməyinə hörmət etmək, mənəvi təzyiqləri və nifaqı aradan qaldırmaq hər bir vətəndaşın borcudur.
—
Provakasiya və nifaq toxumu səpən briqadir və ya vəzifəli şəxslər, kollektivin ruhunu zədələməklə yanaşı, həm də **ictimai sabitliyə və dövlət dəyərlərinə zərbə vururlar.**
Belə hallar istənilən dövlət və cəmiyyət üçün təhlükəli sayılır və hüquqi baxımdan da məsuliyyət doğurur.
**Əmək, vətən və dürüstlük – xalqın dirəyi, dövlətin dayağıdır.**
Bu prinsiplərə zidd davranan hər bir şəxs qanun qarşısında cavab verməli, dürüst və fədakar əmək adamlarının haqqı qorunmalıdır.
Hazırladı : Tural Ümid Akif oğlu
Müstəqil yazıçı jurnalist
